Na początek A jak Akceptacja

Mindfulness to coś więcej niż technika medytacja. To także pewne postawy, które wraz z etyką stanowią fundament praktyki uważności. Jedną z tych postaw jest akceptacja. Poniżej dzielę się z Wami krótkim wprowadzeniem do tego tematu.

Ci, którzy są krytyczni wobec siebie albo żyjący w kulturze nastawionej na ciągłe osiąganie celów i działanie, mogą na początku reagować sceptycznie. Może pojawią się skojarzenia, że akceptacja to życiowa bierność, brak ambicji czy nawet przyzwolenie na to, żeby ktoś kogoś ranił albo wykorzystywał. Czy brzmi to znajomo? Jak zatem dobrze rozumieć akceptację i dlaczego jest ona tak istotna?

Jon Kabat-Zinn pisze (1), że akceptacja to w gruncie rzeczy uświadamianie sobie, jak się rzeczy mają i znajdowanie mądrych sposobów ustosunkowania się do nich. Potem działanie – stosowne, wypływające z owej przejrzystej wizji. Bo, czy możesz dotrzeć do celu, jeśli nie widzisz, skąd tak naprawdę ruszasz?  Czy możesz coś zmienić, jeśli nie wiesz, co tak naprawdę, jest teraz? I wreszcie, co robić z czymś na co zupełnie nie masz wpływu?

Wyobraź sobie, że zaczynasz uczyć się medytacji i masz jakieś przekonanie, jak to powinno wyglądać (np. siedzę nieruchomo przez 30 minut i czuję spokój). I kiedy już praktykujesz, to okazuje się, że doświadczasz bardzo różnych stanów: może uczucie niewygody, zniecierpliwienia albo złość na siebie lub na nauczyciela, a może obwinianie się albo rezygnacja, znużenie – cokolwiek. Uwikłanie w te emocje, próba kontrolowania myśli czy niezgoda na taki stan rzeczy, nie będą sprzyjać pogłębianiu praktyki i rozwijaniu psychicznej odporności. Inaczej niż wtedy, kiedy po prostu z akceptacją uznasz, że tak masz teraz i że każde wrażenie, emocja, myśl są warte zauważenia i mogą być źródłem wiedzy o sobie. Tak, jak akceptujesz dziecko, które dopiero zaczyna poznawać alfabet i nie potrafi czytać od razu płynnie beletrystyki dla dorosłych.

Ludzie, którzy uczą się akceptować, a nie tylko zauważają, swoje doświadczenia, stają się mniej podatni na tzw. zatracenie się w myślach (ang. wandering mind), co z kolei jest związane z lepszym samopoczuciem.

Roli akceptacji w programach rozwijających umiejętność radzenia sobie ze stresem postanowili przyjrzeć się także naukowcy. W badaniu opublikowanym w 2019 (2), naukowcy losowo przydzielili 137 zestresowanych dorosłych w różnym wieku i o różnym pochodzeniu etnicznym do jednego z trzech programów: ośmiotygodniowego kursu redukcji stresu opartego na uważności (MBSR), podczas którego uczyli się uważności na swoje obecne doświadczenia z instrukcjami akceptacji (grupa 1); kursu MBSR bez instrukcji dotyczących akceptacji (grupa 2); lub brak kursu (grupa 3). Przed, w trakcie i po badaniu, uczestnicy pięć razy dziennie informowali o stresie, jaki odczuwali w danym momencie i czy doświadczyli stresującego wydarzenia od ostatniego raportu.

Programy uważności, które w szczególności kładą nacisk na akceptację, uczą nas bezstronnego podejścia do naszych doświadczeń – co oznacza, uczenie się, aby nie etykietować naszych myśli, uczuć lub doświadczeń jako dobre lub złe, i starać się ich nie zmieniać ani nie opierać im w żaden sposób. Zgodnie z przewidywaniami, uczestnicy grupy 1 zwiększyli brak nawykowego oceniania i zmniejszyli zarówno ocenę poziomu stresu, jak i odsetek doświadczeń stresujących w życiu codziennym, w stosunku do uczestników z grupy 2 i 3.

To odkrycie pokazało, jak centralna jest rola akceptacji w tego typu programach radzenia sobie ze stresem. Ludzie, którzy uczą się akceptować, a nie tylko zauważają, swoje doświadczenia, stają się mniej podatni na tzw. zatracenie się w myślach (ang. wandering mind), co z kolei jest związane z lepszym samopoczuciem.  Stają się też mniej reaktywni na stres – co oznacza, że ​​wykazują obniżone skurczowe ciśnienie krwi, niższy poziom hormonu stresu, kortyzolu i uczucia stresu w danej sytuacji.

Akceptacja daje szansę na spotkanie się ze sobą i z innymi w atmosferze otwartości, a przy okazji realnie wpływa na jakość życia.